A información en tempo real pode ter impactos positivos na cidadanía. Por exemplo, aplicacións que utilizan datos abertos
poden suxerir as rutas máis eficientes, considerando factores como o tráfico e as obras en curso; a información sobre a accesibilidade de espazos públicos pode mellorar a mobilidade de persoas con discapacidades; os datos sobre rutas ciclistas ou peonís animan a optar por modos de transporte máis ecolóxicos e sans, e o acceso a datos urbanos pode empoderar á cidadanía para participar na toma de decisións sobre a súa cidade.
Noutras palabras, o emprego cidadán de datos abertos non só mellora a eficiencia da cidade e os seus servizos, senón que tamén promove unha cidade máis inclusiva, sustentable e participativa.
Para ilustrar estas ideas, neste artigo abórdanse mapas para “navegar” cidades, realizados con datos abertos. É dicir, móstranse iniciativas que melloran a relación da cidadanía coa súa contorna urbana desde diferentes aspectos como a accesibilidade, a seguridade escolar ou a participación cidadá. O primeiro proxecto é Mapcesible , que permite a usuarios e usuarias mapear e avaliar a accesibilidade de diferentes lugares en España.
O segundo, Eskola BideApp , unha aplicación móbil deseñada para apoiar os camiños escolares seguros. E finalmente, uns mapas que fomentan a transparencia e a participación cidadá na xestión urbana. O primeiro identifica a contaminación acústica, o segundo sitúa os servizos dispoñibles en varias áreas que se atopan a un máximo de 15 minutos e o terceiro visualiza os bancos que hai na cidade. Estes mapas utilizan diversas fontes de datos públicos para ofrecer unha visión detallada de diferentes aspectos da vida urbana.
A primeira iniciativa é un proxecto dunha gran fundación, a segunda, unha proposta colaborativa e local, e a terceira, un proxecto persoal. Aínda que parten de formulacións moi diferentes, o tres teñen en común o uso de datos públicos e abertos e a vocación de axudar a entender e vivir a cidade. A variedade de orixes destes proxectos indica que o uso de datos públicos e abertos non está limitado a grandes organizacións.
A seguir, realizamos un resumo de cada proxecto, seguido dunha comparación e unha reflexión sobre o emprego de datos públicos e abertos en contornas urbanas.
Mapcesible, mapa para persoas con mobilidade reducida
Mapcesible lanzouse en 2019 para avaliar a accesibilidade de diversos espazos como comercios, aseos públicos, estacionamentos, aloxamentos, restaurantes, espazos culturais e contornas naturais.
Este proxecto conta co apoio de organizacións como a ONG Confederación Española de Persoas con Discapacidade Física e Orgánica ( COCEMFE ) e a empresa ILUNION . Actualmente conta con máis de 40.000 espazos accesibles avaliados e miles de usuarios e usuarias.
Mapcesible utiliza datos abertos como parte do seu funcionamento. Especificamente, a aplicación incorpora catorce conxuntos de datos de organismos oficiais, incluíndo do Ministerio de Agricultura e Medio, concellos de diferentes cidades (incluídos Madrid e Barcelona) e dos gobernos autonómicos. Estes datos abertos combínanse coa información achegada polas persoas usuarias da aplicación, que poden mapear e avaliar a accesibilidade dos lugares que visitan. Esta combinación de datos oficiais e colaboración cidadá permite a Mapcesible proporcionar información actualizada e detallada sobre a accesibilidade de diversos espazos en toda España, beneficiando así ás persoas con mobilidade reducida.
Eskola BideAPP, aplicación para definir traxectos escolares seguros
Eskola BideAPP é unha aplicación desenvolvida por Monteira34 –un equipo que se dedica á visualización de datos e o desenvolvemento de proxectos colaborativos— en alianza coa Asociación Solasgune para apoiar os camiños escolares. Eskola BideAPP serviu para garantir que os nenos e as nenas poidan acceder ás súas escolas de maneira segura e eficiente.
O proxecto usa sobre todo datos públicos da guía de rúas de OpenStreetMap , por exemplo, datos xeográficos e cartográficos de rúas, beirarrúas, cruces, así como datos solicitados durante o proceso de creación de rutas seguras para que os nenos e as nenas vaian andando aos seus colexios co obxectivo de promover a súa autonomía e a mobilidade sustentable.
A aplicación ofrece un panel de control interactivo para visualizar os datos recompilados, a xeración de mapas en papel para sesións co alumnado, e a creación de informes para técnicos municipais. Utiliza tecnoloxías como QGIS (un sistema de información xeográfica de software libre e de código aberto) e unha contorna de desenvolvemento para a linguaxe de programación R, dedicado á computación estatística e gráficos.
O proxecto divídese en tres etapas principais:
- Recolección de datos mediante cuestionarios nas aulas.
- Análise e discusión de resultados cos nenos para co-deseñar rutas personalizadas.
- Proba das rutas deseñadas.
Pablo Rey, un dos promotores de Monteira34 xunto con Alfonso Sánchez, informa para este artigo de que Eskola BideAPP, desde 2019, usouse en oito municipios, incluídos Derio, Erandio, Galdakao, Gatika, Plentzia, Leioa, Sopela e Bilbao. Con todo, agora mesmo só está operativa nos dous últimos mencionados. “A idea é implementala en Portugalete a principios de 2025”, engade.
Merece a pena lembrar os mapas de Monteira34 que mostraban o “efecto” AirBnB en San Sebastián e noutras cidades, e as análises de datos e mapas publicados durante a epidemia de Covid-19 , que tamén visualizaban datos públicos. Ademais, Monteira34 usou datos públicos para analizar a abstención , segregación escolar , contratos menores ou pór os datos abertos a disposición do público. Para este último proxecto, Monteira34 comezou polas ordenanzas do concello de Bilbao e as actas dos seus plenos, de maneira que non só estean dispoñibles nun documento PDF senón en forma de datos abertos e accesibles.
Mapas de Madrid sobre contaminación acústica, servizos e localización de bancos
Abel Vázquez Montoro realizou diversos mapas con datos abertos que resultan moi interesantes, por exemplo, o elaborado con datos de o Mapa Estratéxico de Ruído (MER) ofrecido polo Concello de Madrid e datos do catastro. O mapa mostra o ruído que afecta a cada edificio, fachada e planta en Madrid.
Este mapa organízase como un dashboard con tres seccións: datos xerais da zona visible no mapa, mapa dinámico en 2D e 3D con opcións configurables e información detallada de edificios específicos. Se trata dunha plataforma aberta, gratuíta e de uso non comercial que usa software libre e de código aberto como GitLab — unha plataforma web de xestión de repositorios Git— e QGIS.
O mapa permite avaliar o cumprimento das normativas de ruído e o impacto na calidade de vida, xa que tamén calcula o risco para a saúde asociado aos niveis de ruído, utilizando a proporción de risco atribuíble (RA%).
15-minCity é outro mapa interactivo que visualiza o concepto da "cidade de 15 minutos" aplicado a diferentes áreas urbanas; é dicir, calcula cuán accesibles son diferentes servizos dentro dun radio de 15 minutos a pé ou en bicicleta desde calquera punto da cidade seleccionada.
Onde sentar en Madrid
Por último, "Onde sentar en Madrid" é outro mapa interactivo que expón a localización de bancos e outros lugares para sentar en espazos públicos de Madrid, destacando as diferenzas entre barrios ricos (xeralmente con máis asentos públicos) e pobres (con menos). Este mapa utiliza a ferramenta para creación de mapas, Felt , para visualizar e compartir información geoespacial de forma accesible. O mapa presenta diferentes tipos de asentos, incluíndo bancos tradicionais, asentos individuais, bancadas e outros tipos de estruturas para sentar.
Os seus mapas visualizan datos públicos de información demográfica (por exemplo, datos poboacionais distribuídos por idades, xénero e nacionalidades), información urbanística sobre o uso do chan, edificacións e espazos públicos, datos socioeconómicos (por exemplo, renda, emprego e outros indicadores económicos dos diferentes distritos e barrios), datos ambiental, incluíndo calidade do aire, zonas verdes e outros aspectos relacionados, e datos sobre a mobilidade.
Que teñen en común?
Estes proxectos comparten o enfoque de empregar datos abertos para mellorar o acceso aos servizos urbanos, aínda que difiren nos seus obxectivos específicos e na forma de recompilar e presentar a información. Mapcesible, Eskola BideApp, MAdB e "Onde sentar en Madrid" teñen un gran valor.
Por unha banda, Mapcesible ofrece información unificada e actualizada que permite a persoas con discapacidade moverse pola cidade e acceder aos servizos. Eskola BideApp involucra á comunidade no deseño e testeo de rutas seguras para ir camiñando ao colexio; isto non só mellora a seguridade viaria, senón que tamén empodera aos e as máis novas para que sexan axentes activos na planificación urbana. Namentres, 15-min city, MER e os mapas desenvolvidos por Vázquez Montoro visualizan datos complexos sobre Madrid de maneira que a cidadanía poden entender mellor como funciona a súa cidade e como se toman as decisións que lles afectan.
No seu conxunto, o valor destes proxectos radica na súa capacidade para crear unha cultura de datos, ensinando a valorar, interpretar e utilizar a información para mellorar as comunidades.
Fonte orixinal da noticia
