Esquema Nacional de Interoperabilidade - ENI

Introdución

A cooperación entre as administracións públicas é esencial para proporcionar os servizos aos cidadáns e garantirlles os seus dereitos. Dita cooperación require unhas condicións tales que permitan a súa fluidez, para o que é necesario que haxa interoperabilidade. A interoperabilidade facilita a realización de principios e dereitos dos cidadáns; a cooperación no desenvolvemento e prestación de servizos públicos; así como unha maior eficacia e eficiencia no despregamento e na prestación dos servizos.

O artigo 3 ‘Principios xerais’ da Lei 40/2015, do 1 de outubro, de Réxime Xurídico do Sector Público inclúe á interoperabilidade entre os principios de actuación das Administracións Públicas, de forma que estas relacionaranse entre si a través de medios electrónicos que aseguren a interoperabilidade e seguridade dos sistemas e solucións adoptadas por cada unha delas, a protección dos datos de carácter persoal, e facilitarán preferentemente a prestación conxunta de servizos aos interesados.

O artigo 156 da Lei 40/2015 recolle o Esquema Nacional de Interoperabilidade (ENI) que “comprende o conxunto de criterios e recomendacións en materia de seguridade, conservación e normalización da información, dos formatos e das aplicacións que deberán ser tidos en conta polas Administracións Públicas para a toma de decisións tecnolóxicas que garantan a interoperabilidade”.

O ENI foi establecido anteriormente no artigo 42 da Lei 11/2007 e materialízase no Real Decreto 4/2010, do 8 de xaneiro, polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade no ámbito da Administración Electrónica.

As normas técnicas de interoperabilidade concretan detalles para facilitar os aspectos máis prácticos e operativos da interoperabilidade entre as Administracións Públicas e co cidadán. Acompáñanse de guías de aplicación e doutros documentos complementarios.

O ENI é o resultado dun traballo coordinado polo Ministerio de Asuntos Económicos e Transformación Dixital. Todas as Administracións Públicas participaron na elaboración do ENI a través dos órganos colexiados con competencia en materia de administración dixital; e contouse  tamén coa opinión das asociacións da industria do sector de tecnoloxías da información e as comunicacións.

Na elaboración do ENI e das súas normas técnicas tivéronse presentes as recomendacións provenientes da Unión Europea, particularmente do o Marco Europeo de Interoperabilidade dispoñible á data; por tanto, o ENI sitúase no contexto europeo de políticas, actos, documentos e servizos relativos á interoperabilidade; ademais, contempla a noción da ligazón cos diversos instrumentos equivalentes do ámbito da Unión Europea, sexan redes de comunicacións, compoñentes elementais (building blocks), ou servizos para a cooperación en interoperabilidade ou a reutilización.

Obxectivos

O Esquema Nacional de Interoperabilidade persegue os obxectivos seguintes:

• Comprender os criterios e recomendacións que deberán ser tidos en conta polas administracións públicas para a toma de decisións tecnolóxicas que garantan a interoperabilidade e que eviten a discriminación aos cidadáns por razón da súa elección tecnolóxica. E que, por tanto, contribúen a crear as condicións necesarias para a interoperabilidade no uso dos medios electrónicos que permitan aos cidadáns e ás administracións o exercicio de dereitos e o cumprimento de deberes a través destes medios.
• Proporcionar os elementos comúns que han de guiar a actuación das administracións públicas en materia de interoperabilidade, para facilitar a interacción das administracións públicas, así como a comunicación dos requisitos de interoperabilidade á industria.
• Facilitar a implantación das políticas de seguridade, ao contribuír a un escenario de maior racionalidade técnica e de economías de escala.

A interoperabilidade concíbese, do mesmo xeito que a seguridade, desde unha perspectiva integral, de maneira que non caben actuacións puntuais ou tratamentos conxunturais, debido a que a debilidade dun sistema determínaa o seu punto máis fráxil e, a miúdo, este punto é a coordinación entre medidas individualmente adecuadas pero deficientemente ensambladas.

Elementos do Esquema Nacional de Interoperabilidade

Os elementos principais do ENI son:

• Os principios básicos da interoperabilidade: a interoperabilidade como cualidade integral presente desde a concepción dos servizos e sistemas e ao longo do seu ciclo de vida; o carácter multidimensional da interoperabilidade; e o enfoque de solucións multilaterais. (Arts. 4 - 7)
• A interoperabilidade organizativa: inclúe os aspectos relativos á publicación de servizos a través da Rede de comunicacións das AA.PP. ( Rede SARA ), coas condicións asociadas; a utilización de nodos de interoperabilidade; e o mantemento de inventarios de información administrativa. (Arts. 8 - 9).
• A interoperabilidade semántica: a través da publicación e aplicación dos modelos de datos de intercambio, horizontais e sectoriais, así como os relativos a infraestruturas, servizos e ferramentas comúns. (Art.10)
• A interoperabilidade técnica: a través do uso de estándares nas condicións previstas na normativa para garantir a independencia na elección, a adaptabilidade ao progreso e a non discriminación dos cidadáns por razón da súa elección tecnolóxica. (art. 11)
• As infraestruturas e os servizos comúns, elementos de dinamización, simplificación e propagación da interoperabilidade, á vez que facilitadores da relación multilateral. (Art. 12)
• A utilización, preferentemente, da Rede de comunicacións das Administracións Públicas españolas para comunicarse entre si e á que conectarán as súas redes e nodos de interoperabilidade, aplicando o Plan de Encamiñamento da Administración . A Rede SARA presta a citada Rede de comunicacións. (Arts. 13 - 15)
• A reutilización: inclúe condicións de licenciamiento das aplicacións, da documentación asociada e doutros obxectos de información que as AA.PP. poñan a disposición doutras administracións e dos cidadáns; ligazón entre os directorios de aplicacións reutilizables e consulta por parte das AA.PP. das solucións dispoñibles para libre reutilización; así como publicación do código das aplicacións. (Arts. 16 - 17)
• A interoperabilidade da firma electrónica e dos certificados: a política de firma electrónica e de certificados da Administración Xeral do Estado como ferramenta que poderá ser utilizada como referencia por outras AA.PP.; aspectos relativos á validación de certificados e firmas electrónicas, as listas de confianza, as aplicacións usuarias, os prestadores de servizos de certificación e as plataformas de validación de certificados e firma electrónica. (Arts. 18 - 20)
• A recuperación e conservación do documento electrónico, como manifestación da interoperabilidade ao longo do tempo, e que afecta de forma singular ao documento electrónico. (Arts. 21 – 24)
• Créanse as normas técnicas de interoperabilidade e os instrumentos para a interoperabilidade. (Disposición adicional primeira)

Ámbito de aplicación

O ámbito de aplicación do Esquema Nacional de Interoperabilidade é o establecido no artigo 2 das leis 39/2015 e 40/2015 sobre o ámbito subxectivo e o indicado sobre o sector público institucional.

Adecuación ao Esquema Nacional de Interoperabilidade

Para a adecuación ao ENI é de interese a Guía de auditoría de cumprimento do ENI que ten por obxectivo facilitar que se poida realizar unha valoración do cumprimento das medidas de interoperabilidade, sinalando unha lista de controis sobre o Esquema Nacional de Interoperabilidade. Este controis estrutúranse en tres categorías seguindo o modelo do ENS:

• Marco organizativo, referido a aqueles controis cuxo cumprimento esixe medidas horizontais, como os aspectos xurídicos, de políticas de actuación ou determinadas decisións, frecuentemente referidas a a gobernación da interoperabilidade.
• Marco operacional, referido a aqueles controis cuxo cumprimento require a adopción de prácticas, procedementos e medidas aliñadas coa administración da interoperabilidade como un conxunto, incluíndo o deseño, a implementación, a configuración e explotación de sistemas interoperables.
• Medidas técnicas, que supoñen requisitos concretos que permiten garantir a interoperabilidade, incluíndo formatos, vocabularios ou protocolos.

Evolución do ENI

Real Decreto 203/2021, do 30 de marzo, polo que se aproba o Regulamento de actuación e funcionamento do sector público por medios electrónicos (BOE: núm. 77, de 31/03/2021) modifica os arts. 9, 11, 14, 16 a 18, disposición adicional 1 e anexo e suprime: o art. 19, e disposicións adicionais 3 e 4 do Real Decreto 4/2010, do 8 de xaneiro, polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade no ámbito da Administración Electrónica (BOE: núm. 25, de 29/01/2010)

Máis información

Encha o formulario de Contacto Contacto para enviar o seu pedimento de información.