Modelo de desenvolvemento de casos de uso para espazos de datos

Vivimos na era dos datos, panca de  transformación dixital  e un activo estratéxico para a innovación e o desenvolvemento de novas tecnoloxías e servizos. Os datos, máis aló das habilidades que achegan ao xerador e/ou dono dos mesmos, teñen ademais a peculiaridade de ser un activo non-rival. Isto quere dicir que poden ser reutilizados sen que iso supoña un detrimento para o dono dos dereitos orixinais, o que os converte nun recurso cun alto grao de escalabilidade na súa compartición e explotación.

Esta posibilidade de compartición non-rival, ademais de abrir potenciais novas liñas de negocio aos donos orixinais, comporta tamén un inxente valor latente para o desenvolvemento de novos modelos de negocio. E aínda que a compartición non é algo novo, esta atópase aínda moi limitada a contextos nicho de especialización sectorial, mediados ben pola confianza entre partes (xeralmente forxada de antemán), ou tediosas e disciplinadas condicións contractuais. É por iso que xorde o innovador concepto de  espazo de datos , que na súa acepción máis simplificada non é máis que a modelización das condicións xerais con que despregar unha compartición voluntaria, soberana e segura de datos. Unha vez modelizadas, a prescrición de consideracións e metodoloxías (tanto tecnolóxicas, como organizativas e operativas) permite facer tanxible esa compartición con base en interacciones punto a punto, que conxuntamente dan forma a ecosistemas federados de conxuntos e servizos de datos.

Por iso, e dada a natureza distribuída de os espazos de datos (non son un sistema informático monolítico, nin unha plataforma centralizada), unha maneira óptima de aproximarse da súa construción é a través da creación e despregamento de casos de uso.

A  Oficina do Dato  creou esta infografía dun ‘Modelo de desenvolvemento de casos de uso dentro dos espazos de datos’ co obxectivo de definir sintéticamente as fases desa viaxe iterativo, que progresivamente vai dando forma a un espazo de datos. Este modelo serve ademais de marco xeral para outros entregables técnicos e metodolóxicos vindeiros, por exemplo  a ‘Guía de Avaliación de Viabilidade de Casos de Uso’, ou a ‘Guía de Deseño de Casos de Uso’, elementos con que facilitar a posta en marcha de experiencias prácticas (e escalables por deseño) de compartición de datos, condición sine qua non para articular o ansiado  mercado único de datos europeo .

O reto de construír un espazo de datos

Para facer máis accesible o proceso de desenvolver un espazo de datos, poderiamos asimilar a definición e construción de un caso de uso como un proxecto de construción, no que desde un problema de negocio inicial (necesidades ou retos, desexos, ou problemas a resolver) chégase a unha meta na que se achega valor ao negocio, dando solución a esas necesidades iniciais. Esta infografía ofrece unha síntese desa viaxe.

Estas son as fases do modelo:

• FASE 1: Definición do problema de negocio. Nesta fase un grupo de potenciais participantes detecta unha oportunidade ao redor da compartición dos seus datos (ata agora en silos) e a súa correspondente explotación. Esta oportunidade pode ser novos produtos ou servizos (innovación), melloras de eficiencia, ou a resolución dun problema de negocio. É dicir, existe un obxectivo de negocio que o grupo é capaz de resolver de forma conxunta, compartindo datos.

• FASE 2: Modelización data-driven. Nesta fase identificaranse aqueles elementos que sirvan para estruturar e organizar os datos para a toma de decisións estratéxicas con base na súa explotación. Implica definir un modelo que posiblemente empregue ferramentas multidisciplinarias para conseguir resultados de negocio. É a parte que tradicionalmente se asocia a tarefas da ciencia de datos.

• FASE 3: Consenso na especificación de requisitos. Aquí, os actores que auspician o caso de uso deben establecer o modelo de relación a ter durante este proxecto colaborativo ao redor dos datos. Dita fórmula debe: (i) definir e establecer as regras de participación, (ii) definir un conxunto común de políticas e modelo de goberno, e (iii) definir un modelo de confianza que actúe como raíz da este relación.

• FASES 4 e 5: Plano do caso de uso. Como nun proxecto de construción, o plano é o medio de expresión das ideas de quen definiron e acordaron o caso de uso, e debe recoller de forma explícita as solucións expostas para cada unha das partes do desenvolvemento do mesmo. Ese plano é único para cada caso de uso, e a fase 5 corresponde á súa construción. Con todo, non se crea desde a nada, senón que existen múltiples referencias que permiten utilizar materiais e técnicas previamente identificadas. Por exemplo, modelos, metodoloxías, artefactos, persoais, compoñentes tecnolóxicos ou solucións como servizo. Así, do mesmo xeito que un arquitecto proxectando un edificio pode reutilizar estándares recoñecidos, no mundo dos espazos de datos tamén existen modelos sobre os que pintar os compoñentes e procesos dun caso de uso. A análise e síntese desas referencias é a fase 4.

• FASE 6: Selección, parametrización e/ou desenvolvemento tecnolóxico. A tecnoloxía habilita o despregamento da transformación e explotación do dato, favorecendo todo o ciclo de vida, desde a súa recompilación ata a súa posta en valor. Nesta fase impleméntase a infraestrutura que dá soporte ao caso de uso, entendida esta como a colección de ferramentas, plataformas, aplicacións e/ou pezas de software necesarias para a operación da aplicación.

• FASE 7: Integración, test e despregamento. Como todo proceso de construción tecnolóxico, o caso de uso pasará polas fases de integración, proba e despregamento. Os traballos de traballos de integración e as probas funcionais, de usabilidade, de carácter exploratorio, de aceptación, etc. axudarannos a alcanzar a configuración desexada para o despregamento operativo do caso de uso. No caso de desexar a incorporación dun caso de uso a un espazo de datos preexistente, a integración buscaría encaixe dentro da súa estrutura, o que supón modelizar os requisitos do este caso de uso dentro dos procesos e bloques construtivos do espazo de datos.

• FASE 8: Espazo de datos operativo. O punto de chegada desta viaxe é o caso de uso en funcionamento, que empregará servizos dixitais despregados por encima da estrutura do espazo de datos, e cuxa arquitectura dá soporte a diferentes recursos e funcionalidades federada por deseño. Isto implica que se articulou eficientemente o ciclo de vida de creación de valor con base nos datos compartidos, e obtense rédito de negocio segundo a formulación orixinal. Con todo, isto non impide que o espazo de datos poida seguir evolucionando a posteriori, xa que a súa vocación é crecer ben coa entrada de novos retos, ou actores a casos de uso xa existentes. De feito, a escalabilidade do modelo é unha das súas bondades singulares.

En esencia, os datos compartidos por medio dun ecosistema federado e interoperable son a entrada que alimenta unha capa de servizos que xerará valor e resolverá as necesidades e retos orixinais expostos, nunha viaxe que vai desde a definición dun problema de negocio ata a súa resolución.

Fonte orixinal da noticia