A importancia de despregar espazos europeos de datos

Non hai dúbida de que os datos son un activo fundamental para as empresas. Procesados de maneira adecuada, xeran grandes vantaxes competitivas, tanto na toma de decisións como na xeración de novos produtos e servizos, habilitando tecnoloxías como a Intelixencia Artificial. Esta situación fixo que moitas organizacións se mostren recelosas á hora de compartir os seus datos. Con todo, a situación está a cambiar e  cada vez máis empresas e entidades  son conscientes de as vantaxes que esta práctica supón.

O intercambio de datos impulsa a eficiencia nas cadeas de subministración, favorecendo un desenvolvemento de produtos máis rápido e innovador. Ao compartir os seus datos, as organizacións tamén se benefician do acceso a datos de terceiros, que poden ser de gran utilidade en diversos campos: desde o adestramento de sistemas de machine learning, ata o enriquecemento de analíticas internas. Ademais, o feito de que varias empresas traballen no mesmo campo, xerando avances, fai que o mercado madure antes, abrindo novas oportunidades de negocio, así como reducindo o tempo e os custos de comercialización dos produtos. A iso hai que sumar tamén beneficios a nivel de transparencia e reputación.

Para que este intercambio de datos realícese dunha maneira segura é necesario contar con contornas seguras e controladas, como os espazos de datos.

Que son os espazos de datos?

Un espazo de datos é un ecosistema onde diversos actores comparten datos de maneira voluntaria e segura, seguindo mecanismos comúns de gobernación, organizativos, normativos e técnicos. Algunhas das características que cumpren os espazos de datos avanzados son:

• Garanten a confianza e soberanía dos participantes sobre os seus datos, xerando un ecosistema de compartición de datos entre iguais. Nun espazo de datos cada participante mantén o control sobre os seus propios datos, indicando cales son os termos e condicións baixo os que se poden utilizar.
• Son independentes da solución tecnolóxica subxacente. Isto permite a súa portabilidade e despregamento en diferentes infraestruturas físicas.
• Os datos compártense baixo  principios FAIR , o que facilita a localización, acceso e uso dos datos. Para iso, os conxuntos de datos deben estar descritos correctamente, incluíndo as taxonomías utilizadas e as súas restricións de uso.
• Permiten o despregamento de diferentes roles, como produtores de datos, consumidores, provedor de servizos sobre datos, desenvolvedores de compoñentes ou operadores de servizos esenciais, facilitando o desenvolvemento de intermediarios de datos.
• Aseguran a identidade dos participantes, así como a idoneidade do compoñentes software empregados, mediante os oportunos mecanismos de homologación ou certificación.
• Habilitan distintas políticas de acceso e uso da información, de tal forma que os titulares poidan determinar se os datos compártense de maneira gratuíta ou non, baixo mecanismos que garanten a súa proporcionalidade.
• Aseguran a interoperabilidade e as sinerxias con outros espazos de datos sectoriais nacionais ou europeos.

Os espazos de datos europeos, claves para impulsar a economía do dato

Os espazos de datos son un elemento fundamental de a  Estratexia europea de datos , que, entre outras cuestións, busca impulsar a economía da rexión a través da creación de un mercado único europeo de datos, onde estes flúen entre os diferentes Estados Membros e entre sectores de actividade, de acordo aos valores europeos de autodeterminación, privacidade, transparencia, seguridade e competencia leal.

Na este estratexia, a Comisión Europea xa anunciou o seu interese en investir e desenvolver espazos de datos comúns en sectores económicos estratéxicos e de interese público, destacando os relacionados coa fabricación, a enerxía sustentable, a mobilidade, a saúde, o ámbito financeiro, a enerxía, o sector agrario, as administracións públicas e as cualificacións. Unha vez desenvolvidos, espérase interconectar estes espazos, de tal forma que os datos dispoñibles neles póidanse explotar de maneira cruzada.

A creación destes espazos de datos busca superar as barreiras legais e técnicas ligadas á compartición de datos, mediante normas, ferramentas e infraestruturas comúns nun contexto de soberanía dixital. Segundo a estratexia europea de datos, o desenvolvemento dos espazos de datos europeos débese realizar tendo en conta os seguintes elementos:

• O despregamento de ferramentas e servizos para o tratamento, intercambio e compartición de datos, así como a federación de capacidades na nube, seguras e eficientes desde o punto de vista enerxético, e dos seus servizos relacionados. Estas ferramentas deberán permitir o acceso aos datos de forma xusta, transparente proporcional e non discriminatoria.

• O desenvolvemento de estruturas claras e fiables de gobernación dos datos, en conformidade coa lexislación da UE, prestando especial atención á protección dos datos persoais, do consumidor e do dereito da competencia.

• A mellora de a dispoñibilidade, a calidade e a interoperabilidade dos datos, tanto en ámbitos específicos como entre sectores.

Neste sentido, a Comisión Europea avala distintas medidas e iniciativas para o desenvolvemento de infraestruturas dixitais, seguras e sustentables. Entre elas destacan  Gaia-X , que busca o desenvolvemento dunha infraestrutura de datos aberta, federada e interoperable na nube, e a  International Data Spaces Association  (IDSA), probablemente parte substancial de Gaia-X, que promove un modelo arquitectónico de referencia para o desenvolvemento de espazos de datos.

Na seguinte imaxe podes ver estas e outras iniciativas europeas a diferentes niveis relacionadas con espazos de datos. Na parte esquerda e central móstranse algunhas das principais iniciativas de datos europeas, e como estas se sustentan sobre infraestruturas hardware. A parte dereita mostra o aliñamento existente coas iniciativas da UE máis importantes dentro da Estratexia Europea do Dato.

España está aliñada con Europa nesta materia: entre os eixos de o  Plan España Dixital 2025  atópase a transición cara a unha economía do dato. Actualmente estase traballando para promover a contorna propicia para a creación de espazos de datos sectoriais, a través das distintas iniciativas en materia de datos incluídas dentro de o  Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia . Un exemplo é o  Hub español de Gaia-X , dirixido a despregar un ecosistema sólido no ámbito da compartición de datos industriais, integrado por empresas de todos os tamaños. Con este tipo de accións búscase crear unha comunidade en torno ao dato que favoreza a innovación e o crecemento económico, co consecuente beneficio para a sociedade.

Fonte orixinal da noticia