A nova regulación dos datos abertos e a reutilización da información do sector público a exame

O pasado mes de decembro, o congreso dos Deputados convalidó o  Real Decreto-lei 24/2021 , onde se traspuñan varias directivas europeas, entre as que se atopaba a  Directiva (UE) 2019/1024 relativa aos datos abertos e a reutilización da información do sector público . Esta directiva busca ampliar o ámbito de aplicación da normativa anterior, adecuando a garantía e obrigas xurídicas ao panorama actual de innovación, onde tecnoloxías como a Intelixencia Artificial (IA) poderían beneficiarse dunha maior dispoñibilidade de datos do sector público. Esta iniciativa está aliñada con  a Estratexia de datos  da Unión Europea para a creación dun mercado único de datos onde a información flúa libremente entre Estados e entre sectores.

Con este Real Decreto-lei procedeuse a modificar as previsións de a  Lei 37/2007, do 16 de novembro, sobre reutilización da información do sector público , achegando novidades en materia de suxeitos obrigados, tipos de datos a considerar de especial interese ou procedementos de tramitación de solicitudes, entre outros aspectos. Como sinala a Directiva, con esta nova regulación trátase de favorecer a reutilización da información do sector público nun contexto de transformación dixital, tratando de impulsar o “emprego intelixente dos datos”, así como a “creación de novos servizos e aplicacións baseados no uso, a agregación ou a combinación de datos”. Resultaba, por tanto, imprescindible actualizar o marco normativo posto que as anteriores disposicións estaban “desfasadas con respecto a estes rápidos cambios e, como consecuencia diso, poden perderse as oportunidades económicas e sociais que ofrece a reutilización dos datos públicos”.

Estas novidades foron analizadas por un equipo coordinado polos investigadores Julián Valero e Rubén Martínez, como parte do proxecto “Datos abertos e reutilización da información do sector público no contexto da súa transformación dixital: a adaptación ao novo marco normativo da Unión europea (ref. PID2019-105736GB-I00)”, financiado polo Ministerio de Ciencia e Innovación.

Principais conclusións do estudo

Partindo destas premisas, o estudo ocuparse de realizar unha análise sistemática do novo marco regulatorio, destacando as seguintes conclusións:

• Persiste aínda una certa timidez por parte da regulación europea á hora de establecer obrigas claras e precisas con vistas a facilitar o acceso á información do sector público con fins de reutilización. Neste sentido, a remisión á regulación dos Estados membros do réxime do acceso á información constitúe unha dificultade engadida á hora de facilitar un mercado europeo da reutilización.

• Ampliouse  o ámbito subxectivo de aplicación da normativa sobre reutilización incluíndo a novos suxeitos aos que resulta de aplicación a normativa. En consecuencia, ditas entidades han de proceder a axustar a xestión dos datos que xeran á nova regulación, o que supón un desafío importante na medida que non sempre coincide co ámbito de aplicación da normativa sobre procedemento administrativo común e réxime xurídico do sector público, regulación que serviu para impulsar a modernización tecnolóxica neste ámbito.

• A nova categoría de os datos de alto valor constitúe unha de as  principais novidades  da nova regulación. Máis aló das medidas que se adopten a nivel europeo, o estudo suxire que os Estados adopten unha perspectiva máis ampla que a prevista na Directiva. Así se propón non só incluír a certos suxeitos privados senón, ademais, establecer novos conxuntos de datos á marxe dos que estableza a Unión Europea, como é o caso dos referir# a a contratación do sector público.

• A Directiva tamén establece que “os Estados membros crearán dispositivos prácticos que faciliten a procura dos documentos dispoñibles para a súa reutilización”. Neste sentido, o estudo suxire que se aproveite a actual  tramitación parlamentaria do proxecto de lei  para establecer unha regulación específica na lexislación española, posto que se trata de instrumentos de gran relevancia para a consecución dos obxectivos que expón a Unión Europea, especialmente polo que se refire a a Intelixencia Artificial.

• Resulta imprescindible impulsar unha regulación que aborde de maneira adecuada a cuestión relativa a a responsabilidade das entidades do sector público. En concreto, o estudo considera que a normativa vixente pode xerar inseguridade xurídica para os reutilizadores, que non atoparán un marco xurídico adecuado para impulsar iniciativas de transformación dixital a partir da reutilización da información do sector público.

• Aínda que a nova regulación permite que os organismos públicos sigan establecendo condicións que restrinxan a reutilización dos datos ou limiten a competencia, dita posibilidade está condicionada ao respecto de certas garantías. Con iso deuse unha importante lombeirada á utilización de licenzas abertas. Con todo, o feito de que exista unha ampla diversidade nas condicións que establece cada organismo xera importantes disfuncións para os reutilizadores, o que xustificaría, segundo o estudo, que se expoña a creación de un modelo de licenza gobernamental aberta a partir da regulación legal.

• Debería procederse a establecer unha regulación máis precisa de o procedemento administrativo que ha de tramitarse polas entidades públicas ante as solicitudes de acceso con fins de reutilización. Segundo o estudo, unha atención especial debería prestarse ás causas  de desestimación xa que resultan excesivamente xenéricas na súa redacción actual. Tamén se considera necesario revisar a regulación do silencio administrativo desde a perspectiva da normativa europea, que resulta especialmente esixente respecto da motivación da denegación do acceso. Finalmente proponse a creación dun órgano de control independente, de maneira que as reclamacións que se formulen ante o este órgano substitúan aos recursos administrativos ordinarios, posibilidade que expresamente permite a lexislación sobre procedemento administrativo común.

Estas son algunhas das principais achegas do estudo, cuxo resultado final se materializou no libro “ Datos abertos e reutilización da información do sector público ”, o primeiro libro no que estuda de maneira exhaustiva en España o novo réxime xurídico nesta materia integrando a normativa europea e a lexislación estatal. En concreto, o capítulo sobre os dispositivos prácticos atópase  dispoñible en aberto , o que resulta de especial interese tendo en conta a importancia dos dispositivos prácticos e a súa falta de regulación na lexislación estatal.

Fonte orixinal da noticia