"Noticia dispoñible unicamente con fins históricos e de hemeroteca. A información e ligazóns mostradas correspóndense cos que estaban operativos á data da súa publicación. Non se garante que continúen activos actualmente".
Para que un espazo de datos funcione correctamente, é necesario contar con actores suficientes para cubrir un conxunto de roles e unha serie de compoñentes tecnolóxicos. Estos elementos permiten fixar un marco común de gobernación para compartir os datos de maneira segura, garantindo a soberanía dos participantes sobre os seus propios datos. Este concepto, a soberanía dos datos, pódese definir como a capacidade do dono dos datos para establecer as políticas de uso e acceso dos datos que vai intercambiar, e é o elemento nuclear duns espazos de datos.
Neste sentido, o informe Principios de deseño para os espazos de datos ” (abril 2021), financiado por la Unión Europea, ofrece los fundamentos que deben seguir los espacios de datos para actuar de acuerdo con los valores de la UE: descentralización, apertura, transparencia, soberanía e interoperabilidade. O informe foi elaborado por expertos de 25 compañías diferentes, polo que dá unha visión consensuada coa industria.
A continuación se resumen algunas de las principales aportaciones del documento, tomando como referencia el artículo “ Elementos dun espazo de datos ” publicado na revista Boletic, de la Asociación profesional de Cuerpos Superiores de Sistemas y Tecnologías de la Información. En dicho artículo, los elementos de un espacio de datos se dividen en dos categorías:
- Roles e ámbitos de actuación
- Compoñentes fundamentais
Roles
En un espacio de datos podemos encontrar diversos participantes, cada uno de ellos enfocados en un ámbito de actuación. Es lo que se conoce como roles:
-
Provedores e consumidores de datos
Son os participantes que proporcionan e interactúan cos datos. Dentro desta categoría atopamos varios roles:
- Produtor dos datos: Xera os datos.
- Dueño dos datos: Es o titular dos dereitos de acceso e utilización dos datos.
- Provedor de datos: Capta los datos y los ofrece a través del catálogo del espacio de datos.
- Consumidor de datos: Accede aos datos do catálogo.
- Provedor de aplicacións: Proporciona aplicacións que permiten traballar cos datos ofrecendo valor engadido (por exemplo, modelos de machinelearning, visualizacións, procesos de limpeza, etc.).
-
Intermediarios
Neste caso falamos de terceiros que ofrecen os servizos necesarios para a publicación, procura de recursos e rexistro de transaccións. Algúns exemplos de servizos que ofrecen os intermediarios son:
- Vocabularios e ontologías, que permiten organizar, categorizar ou etiquetar sistematicamente a información, mellorando a interoperabilidade.
- Tendas de aplicacións, donde figuran las herramientas ofrecidas por los proveedores de aplicaciones, garantizándose que han pasado un proceso de control de calidad.
- Servizos de bróker de metadatos para a publicación dun catálogo de ofertas de recursos (datos e aplicacións) coa máxima información posible.
- Servizos de orquestración, que permiten automatizar diversas actividades.
- Rexistros de transaccións (clearing house), que permiten manter o control das operacións realizadas.
-
Provedores tecnolóxicos
Proporcionan compoñentes para que o espazo de datos opere correctamente, converténdose nunha contorna segura e de confianza. Ejemplos destes compoñentes son o conector -un elemento fundamental que veremos a seguir-, os sistemas de xestión de usuarios ou os sistemas de supervisión.
Non entrarían nesta categoría os servizos de intermediación nin as aplicacións.
-
Operadores do espazo de datos
Centrados na xestión do espazo, realizan tarefas como a tramitación de pedimentos ou incidencias, control de cambios, mantemento software, etc. Entre outras cuestións, certifican aos participantes, exercen a gobernación do espazo de datos e definen o roadmap de funcionalidades.
Todos estes roles non son exclusivos, e un mesmo usuario pode adoptar varios deles.
Compoñentes dun espazo de datos
Existen diferentes aproximacións sobre os compoñentes que debe ter un espazo de datos. Pódese acudir a Gaia-X e/ou tomar como referencia o modelo de arquitectura IDS-RAM (Reference Architecture model) , caracterizado por presentar unha arquitectura aberta, confiable e federada para un intercambio de datos intersectorial.
En todo caso, para que a actividade desenvólvase dunha maneira segura e controlada, son necesarios, polo menos, os seguintes bloques:
-
Compoñentes para o acceso ao espazo de datos: conector
Un dos principais elementos dos espazos de datos é o conector, mediante o cal os participantes acceden ao espazo de datos e aos propios datos. É o encargado de tratar os datos segundo as políticas de uso definidas polo dono dos dereitos de acceso e utilización, garantindo a súa soberanía. Para evitar a súa manipulación maliciosa, os conectores poden ir asinados mediante un certificado fornecido pola gobernación do espazo de datos, de forma que se garanta a súa integridade e o cumprimento dos dereitos de uso establecidos polo dono dos datos.
-
Compoñentes para a intermediación
Permiten os servizos de intermediación antes mencionados, o bróker de metadatos, a tenda de aplicacións, etc. De todos eles, o máis fundamental é o catálogo de recursos. Ademais dunha listaxe coa oferta dispoñible, tamén é a ferramenta que permite localizar ao provedor do recurso, as características do mesmo e as súas condicións de uso.
-
Compoñentes para a xestión de identidade e o intercambio seguro de datos
Estes compoñentes permiten garantir a identidade dos participantes e a seguridade das transaccións. Por iso adóitase esixir aos participantes a presentación de credenciais (por exemplo, vía certificados X.509 )
-
Compoñentes para a xestión do espazo de datos
Trátase de ferramentas que permiten que o espazo de datos opere con normalidade, facilitando as operacións diarias, a xestión dos participantes (alta, baixa, revogación, suspensión), a supervisión da actividade, etc.
Como interactúan todos estes elementos?
Todos estes roles e compoñentes interactúan entre si. Primeiro, o provedor de datos rexistra a súa oferta de datos no catálogo, incluíndo metadatos relevantes, como as políticas de uso. O consumidor de datos busca no catálogo os conxuntos de datos e aplicacións do seu interese. Unha vez localizados, contacta co provedor, comunicándolle cales son os recursos que quere adquirir. Neste proceso, pode producirse unha negociación adicional das condicións. Unha vez alcanzado o acordo, o consumidor pode descargar os datos.
A operación debe ser rexistrada tanto polo provedor como polo consumidor.
Escenario de intercambio de datos nun espazo de datos
Todos estes elementos (roles, compoñentes e procesos) permiten que o intercambio de datos realícese de maneira segura e controlada, nunha contorna xestionada de confianza. Con todo iso búscase que as empresas e organismos europeos poidan intercambiar informacion xerando un mercado europeo de datos que de lugar a novos produtos e servizos de valor, impulsando a economía europea.
Fonte orixinal da noticia
- Información e datos do sector público