Como mostrar datos abertos de maneira accesible

Os datos abertos deben ser accesibles por natureza, é dicir, deben estar dispoñibles de forma gratuíta e sen barreiras que poidan restrinxir o seu acceso e reutilización.  A accesibilidade é unha cuestión fundamental e complexa, xa que significa que estes conxuntos de datos non só deben estar dispoñibles en formatos reutilizables, senón que calquera persoa debe poder acceder a eles e interpretalos.

Para que o acceso á información dos datos abertos sexa democrático, estes deben cumprir uns criterios de accesibilidade fundamentais que afectan tanto o soporte (web) como á forma en que se mostra o seu contido (por exemplo, a través de visualizacións). Neste contexto, este post profunda nos principios esenciais para asegurar que os datos abertos sexan inclusivos e útiles para unha audiencia diversa. Descubre recomendacións dirixidas a mellorar a accesibilidade dos portais e plataformas de datos abertos, así como boas prácticas para a visualización de datos, co foco posto na importancia dun deseño inclusivo que considere as necesidades de todos os usuarios.

Niveis de accesibilidade web

Se nos centramos no soporte, os portais de datos abertos poden tomar como fonte de referencia en accesibilidade web as especificacións que identifica  World  Wide Web Consortium  (W3C), principal organización internacional de normalización e a estandarización da Web, que establece  pautas de accesibilidade  que debe cumprir unha web. 

1. Perceptible: A información e os compoñentes da interface de usuario deben presentarse aos usuarios de forma que poidan percibilos, independentemente das dificultades físicas ou cognitivas que poidan ter. 

2. Operable: Os compoñentes da interface de usuario e a navegación deben ser manexables. Por tanto, os usuarios que utilicen o teclado en lugar do rato deben poder interactuar correctamente cunha páxina web, non debe imporse aos usuarios un límite de tempo para completar as interaccións e deben ofrecerse formas de navegar e atopar contidos facilmente.

3. Comprensible: O texto debe ser claro e fácil de entender, a interface de usuario e a navegación deben ser coherentes e predicibles, e as páxinas web deben axudar aos usuarios cando cometan erros ao encher un formulario, por exemplo.

4. Robusta: O contido debe ser sólido para que o interpreten con fiabilidade varios navegadores web e outros programas informáticos, como lectores de pantalla.

Para cada pauta existen criterios de conformidade que se poden comprobar. Estes criterios clasifícanse en tres niveles: A, AA, AAA.

Os niveis, de menos a máis, son:

• A. Mínimo: Todos os contidos non textuais como imaxes e vídeos deben ter alternativa textual; os vídeos e audios deben ter subtítulos; débese poder navegar polo contido da páxina só co teclado; a páxina debe ter un título claro e un idioma asignado.
• AA. Aceptable: Ademais de todos os requisitos do nivel A, súmanse outras funcionalidades como, por exemplo, os vídeos en directo deben ter tamén subtítulos; a relación de contraste entre o texto e o fondo debe ser polo menos de 4,5:1; o texto debe ser redimensionable ata o 200% sen perder contido nin funcionalidade; non deben utilizarse imaxes de texto.
• AAA. Óptimo: Este nivel esixe todas as características dos niveis A e AA, xunto a outros requisitos como a interpretación de vídeos en lingua de signos ou a relación de contraste entre o texto e o fondo de polo menos de 7:1.

Webs e visualizacións de datos abertos accesibles

Tendo en conta as condicións e recomendacións que marca W3C, o Portal Europeo de Datos abertos ofrece unha Guía de Visualización de Datos que recolle as mellores prácticas de accesibilidade na visualización de datos. Seguindo as directrices que marca esta Guía, para respectar a inclusividad desde o deseño, unha boa visualización de datos debe cumplir tres condiciones: que se pueda percibir, que se pueda entender y que se pueda adaptar.

• Que se poida percibir: as cores deben estar adaptados para persoas con problemas de visión, a fonte debe ter o tamaño e contraste adecuado.
• Que se poida entender: a interface debe ser amigable para o usuario e intuitiva. Siempre y cuando sexa posible, o gráfico debe ser comprensible independentemente da formación do usuario.
• Que se poida adaptar: a visualización debe ser responsive, é dicir, que se adapte ás dimensións de cada dispositivo electrónica, flexible, editable ou con opcións de visualización para persoas con discapacidade cognitiva.

Unha vez identificamos este tres condiciones, podemos analizar se o noso gráfico cumpre con elas prestando atención a cuestións como o uso dunha paleta de cor adecuada para persoas con problemas de visión, que conte con bo contraste e un título e texto entendible. También é recomendable que leven un texto alternativo (adaptado a persoas con discapacidade intelectual) e mesmo, cando se considere necesario, unha guía de visualización para entender o gráfico.

Herramientas para mellorar a accesibilidade

Para empregar os principios de accesibilidade na visualización de datos podemos facer uso de tres recursos:

• Herramientas para auditar a accesibilidade: Tamén é unha boa práctica realizar auditorías de accesibilidade, por exemplo, con  Chartability que analiza os sitios web tendo en conta todos os aspectos relacionado coa inclusión.
• HTML: Lenguaje de marcado fundamental da web desenvolveuse pensando na accesibilidade, polo que utilizar os seus elementos de forma semánticamente correcta é unha forma sinxela de garantir un nivel básico de accesibilidade. Isto aplícase ao contexto dunha visualización (que debe utilizar elementos como encabezados e parágrafos de forma correcta, por exemplo), aos elementos interactivos (como ligazóns, botóns e entradas) e aos elementos dunha visualización propiamente dita. É dicir, sempre que sexa posible é mellor ofrecer unha visualización con html que en formato imaxe (jpg ou png). Cando non sexa posible, será necesario dotar dunha alternativa accesible (un alternative text, como se mencionaba anteriormente).
  • SVG : Os gráficos vectoriales escalables ou gráficos vectoriales redimensionables (do inglés: Scalable Vector Graphics (SVG) é un formato de  gráficos vectoriales  bidimensionales, tanto estáticos como animados, en formato de  linguaxe de marcado  extensible  XML  (Extensible Markup Language), é dicir que se compón por código e cuxa especificación é un  estándar aberto  desenvolvido por o  W3C  para xerar gráficos accesibles.
• Datawrapper: É unha ferramenta , entre numerosas ferramentas de visualización de datos, que ofrece a posibilidade de probar paletas de cores accesibles, así como escribir unha descrición alternativa, entre outras funcións relacionadas coa accesibilidade.

En resumo, a visualización de datos é un método para facer máis accesible un conxunto de datos e as súas visualizacións. Ter en conta estes consellos sobre accesibilidade e incorporalos por defecto no deseño á hora de presentar visualmente un conxunto de datos enriquecerá o resultado e permitirá que chegue a unha audiencia máis ampla.

Fonte orixinal da noticia