O ministro para a Transformación Dixital e da Función Pública, José Luís Escrivá, presentou aos senadores da Comisión de Función Pública unha proposta de consenso para reformar a administración para que sexa “máis moderna e innovadora, cunha estrutura adaptada aos cambios tecnolóxicos e ás crecentes demandas de servizos públicos máis accesibles, máis eficientes e que garantan mellor os dereitos da cidadanía”.
Na presentación no Senado das liñas xerais de actuación do departamento en materia de Función Pública, o ministro explicou que a ambición da lexislatura é “mellorar nos indicadores de bo goberno cara ás posicións que ostentan nas clasificacións internacionais os países mellor situados, que son os nórdicos”. “Aínda que España avanzou moito nos últimos anos, aínda queda marxe de mellora, e este é un desafío de país no que todos habemos de sentirnos comprometidos”, engadía.
Captación e retención de talento
Durante a súa intervención, Escrivá subliñou a necesidade de fortalecer os procedementos de captación e retención de talento nas administracións públicas nun momento “no que está previsto que máis da metade do persoal actual xubílese ao longo do próximos dez anos, un importante desafío, pero tamén unha oportunidade para deseñar itinerarios de carreira motivadores que permitan competir co sector privado na gran pugna do noso tempo polo talento”. Para iso, o ministro propón construír un novo modelo de función pública baseado na xestión previsional de efectivos, máis autonomía e responsabilidade ás organizacións na planificación dos seus persoais, procedementos de acceso ao emprego público e promoción profesional baseados en competencias, e posibilidades de desenvolvemento profesional máis estimulantes.
Estas metas alcanzaranse, entre outras medidas, mediante “a supresión da taxa de reposición en 2025, que promove un crecemento vexetativo dos persoais, e a súa substitución por outro mecanismo que se base nos servizos públicos que presta o Estado de Benestar e na planificación orzamentaria plurianual”, explicou Escrivá, ou con “un modelo novo de recursos humanos que permita desenvolver políticas de upskilling e reskilling, permitindo aproveitar así ao máximo o potencial dos empregados públicos e ofrecéndolles novas e interesantes posibilidades nas súas carreiras”. Tamén se porá en marcha un Estatuto do Directivo Público que concrete sistemas formalizados de selección de carácter meritocrático “para que as posicións directivas reúnan competencias técnicas, de liderado e visión transformadora”.
Ademais, deseñarase un plan de captación de talento, acurtaranse os prazos de incorporación á función pública (a execución das Ofertas de Emprego Público non poderá durar máis de 12 meses) e implementarase unha “innovadora vía de acceso ás profesións tecnolóxicas da Función Pública inspirada no MIR dos médicos”, avanzou Escrivá. Así mesmo, para garantir a rápida resposta das administracións ante as situacións cambiantes e fortalecer a súa capacidade de adaptación ante shocks externos, crearase unha área de operacións do sector público estatal que poida dar resposta a crises inesperadas, como a pandemia, ou retos de amplo alcance, como a xestión de plans de recuperación, que aproveite o talento e a experiencia dos traballadores máis senior.
Políticas públicas baseadas en evidencia
O correcto deseño e execución de políticas públicas transformadoras e de impacto require que estean baseadas nunha sólida evidencia científica e sometidas a controis ‘ex ante’ e ‘ex post’. Para propiciar a extensión destas prácticas, proporcionarase un rol crave á Axencia Estatal de Avaliación de Políticas Públicas na avaliación previa e deseño das distintas políticas públicas, e potenciouse o papel da Autoridade Independente de Responsabilidade Fiscal no seu control e avaliación a posteriori.
As capacidades de deseño, avaliación e mellora das políticas públicas reforzaranse á súa vez coa aplicación das novas tecnoloxías: mapas conceptuais, interoperabilidade semántica de todos os datos da Administración Xeral do Estado e xeración de novos datos de calidade permitirán aplicar as capacidades da Intelixencia Artificial generativa á toma de decisións e a planificación estratéxica, integrando nun cadro de mandos único todos os aspectos da posta en marcha de políticas que permita favorecer a innovación e facilitar a creación de novos servizos de maior valor engadido.
Usos e consensos ao redor da Intelixencia Artificial
Ante as extraordinarias posibilidades que ofrecen as novas tecnoloxías e, singularmente, a Intelixencia Artificial (IA), o sector público ha de situarse como impulsor da súa utilización “ética, transparente e con elevados estándares que dean confianza á sociedade”, subliñou o ministro. Neste sentido, destacou que o uso da IA generativa ha de servir para mellorar os servizos públicos acompañando -e non substituíndo- aos empregados públicos, servindo como ferramenta para librarlles das tarefas máis repetitivas e de menor entidade. Ademais, a administración impulsará o uso da IA entre os sectores económicos que máis dificultades teñen para a súa adopción, como as pemes, permitíndolles aproveitarse das grandes ganancias en produtividade e eficiencia desta tecnoloxía adaptando para iso programas como o exitoso Kit Dixital.
A posta en marcha dun modelo fundacional de IA en castelán e linguas cooficiais, anunciado o mes pasado, servirá para xerar ferramentas e aplicacións máis eficaces e próximas ao sector privado e tamén ao público. Neste sentido, o ministro explicou que os modelos de IA especializados que se desenvolvan pola Administración Xeral do Estado (AGE) a partir dese modelo fundacional someteranse a un proceso de gobernación rigoroso articulado en torno ao Plan de Acción de IA da AGE e certificado pola Axencia de Supervisión da Intelixencia Artificial (AESIA). A AESIA terá ademais un papel moi relevante no debate social ao redor dos límites e usos da IA, e particularmente na procura de consensos para determinar as preferencias sociais sobre o uso desta tecnoloxía.
A transformación da administración tamén se orientará a facela máis accesible para o conxunto da cidadanía. Entre as medidas que o ministerio adoptará neste ámbito inclúense o fin da cita previa obrigatoria para este ano, mediante un cambio na Lei de Procedemento Administrativo Común; a reforma do portal www.administracion.gob.es
para organizalo por feitos vitais (nacemento, matrimonio, xubilación…) e facilitar así o seu uso; o desenvolvemento de pilotos de hubs de prestación de servizos de atención á cidadanía alimentados con IA, con especial foco no reto demográfico e colectivos con especiais necesidades; fortalecer e potenciar o uso do teléfono 060 (de información sobre xestións e trámites coa Administración Xeral do Estado); ampliar a atención multilingüe (xa hai en marcha dous pilotos en linguas cooficiais) e avanzar no uso da linguaxe administrativa claro e fácil.
Transparencia e participación
A transparencia e a oportunidade de participar no deseño das políticas públicas “impulsan a confianza cidadá na administración, e por iso temos que liderar co exemplo en políticas de goberno aberto, en diálogo coas organizacións da sociedade civil”, dixo o ministro durante a súa intervención, e sinalou que precisamente o V Plan de Goberno Aberto que ha de aprobarse este ano avanza nesta dirección, con “Dez compromisos cocreados coa sociedade civil, entre os que figuran a participación cidadá, a integridade e a rendición de contas e o dereito á información veraz”.
Entre as iniciativas para avanzar na transparencia e a participación pública cóntanse ademais a regulación das actividades dos grupos de interese, a mellora das ferramentas de participación cidadá na adopción das decisións de política pública e o desenvolvemento de laboratorios de participación para impulsar a participación cidadá na elaboración de normas e políticas públicas.
